Jongeren met een licht mentale handicap:Hoe kunnen we hen weerbaar maken tegen pesten? Ulenaers, Kelly Driesen, Sanne Keppers, Annelies Willems, Evi Everaerts, Ine

Pesten is een frequent voorkomend fenomeen, dat maar moeilijk uit het beeld van onze hedendaagse maatschappij kan verbannen worden. Het komt voor in alle sociale lagen, op alle mogelijke plaatsen en in de meest uiteenlopende situaties. Er bestaan verscheidene vormen van pesten, die kunnen gaan van af en toe eens een vervelende plagerij tot een hardnekkige en mensverscheurende scheldpartij.

Pesten komt voornamelijk voor bij jongeren en vindt meestal plaats in groep. Ook bij jongeren met een licht mentale handicap vormt pesten geen uitzondering en doen er zich bij deze doelgroep vele problemen voor. Het is daarom dat het Begeleidingscentrum (BC) St.-Elisabeth te Wijchmaal ons de vraag stelde jongeren tussen 10 en 16 jaar met een licht mentale handicap weerbaarder te maken tegen het pestgedrag binnen hun vertrouwde leefsituatie.

Om dit te verwezenlijken, dienden we een spel of doe-opdracht te ontwikkelen, dat zowel individueel als in groepsverband gebruikt kan worden. Het basisprincipe hierbij is, dat we zowel diegene die pest als diegene die gepest wordt, kunnen helpen en dat beide partijen steeds de verantwoordelijkheid voor zichzelf en voor de anderen opnemen.

Er bestaan vele boeken en verslagen betreffende de uitwerking van het fenomeen pesten. Echter over de link naar jongeren met een licht mentale handicap is er zeer weinig informatie beschikbaar.
Toch hebben we ons uiterste best gedaan deze opdracht volgens de algemene waarden en normen te volbrengen en hopen we met ganser harte dat de uitwerking ervan het BC St.-Elisabeth te Wijchmaal van nut kan zijn.

Voor het samenstellen van onze projectbundel zijn we eerst op zoek gegaan naar bruikbare theoretische kaders. Aan de hand daarvan hebben we getracht een antwoord te formuleren op de vraag wat pesten nu precies allemaal inhoudt. Zo gaan we ondermeer dieper in op de vormen en kenmerken van pesten, de verschillen tussen pesten en plagen, de betrokkenen bij het pesten, de signalen en tot slot de gevolgen.
In het tweede hoofdstuk staan we even stil bij de verschillende vormen van aanpak bij pesten. Vooreerst zal de No Blame-methode besproken worden. Vanuit het BC St.-Elisabeth werd ons de vraag gesteld de visie van deze methode zoveel mogelijk in ons achterhoofd te houden. Daarnaast zullen er twee methoden ? respectievelijk de Kanjertraining en de Weerbaarheidstraining van de Stichting Omgaan met Pesten ? besproken worden, waarmee we kennis maakten gedurende onze internationale studiereis. We hebben aan beide stichtingen een bezoek gebracht en hebben hier de nodige informatie ontvangen. Dit vormt dan ook meteen de reden waarom we deze methoden kort willen bespreken doorheen deze projectbundel. Als laatste vindt u nog twee andere methoden, namelijk Peermediation en het Vijfsporenbeleid. Onze kennis hieromtrent hebben we voornamelijk opgedaan via het Internet. Deze methoden lichten we toe, omdat we de visies ervan willen meenemen in de uitwerking van ons spel.
In het derde hoofdstuk richten we ons tot de actualiteit, aangezien pesten bij jongeren met een licht mentale handicap de laatste tijd de nodige aandacht kent. Zo denken we ondermeer aan de film 'Ben X' en de clip 'Bullybeaters' op TMF.
Tot slot leggen we in hoofdstuk vier voorzichtig de nodige linken tussen pesten en jongeren met een licht mentale handicap en lichten we kort enkele bijkomende problematieken toe.

Na deze theoretische omkadering gaan we over tot de implementatie van het project. Hierin geven we vooreerst een korte omschrijving van de verscheidene werkingen binnen het BC St.-Elisabeth. Informatie hieromtrent hebben we verkregen via onze projectbegeleidster, Anja Volders. Bovendien kaderen we tevens de pestproblematiek die zich binnen het begeleidingscentrum voordoet. Om ervoor te zorgen dat we een zo duidelijk mogelijk beeld hiervan zouden krijgen, heeft onze projectbegeleidster enerzijds een rondvraag gedaan bij verscheidene leefgroepen en hen gevraagd een korte omschrijving te geven van de meest gestelde problematieken die zij ervaren. Anderzijds hebben we zelf een meedraaidag gehouden binnen enkele leefgroepen, waarin we een enquête hielden rond pesten. Tevens zijn we nagegaan welke vormen van pesten wij hier als voornaamste problemen zagen.
Vervolgens vindt u ook de precieze uitwerking van ons spel 'Zet je BLOK' in deze implementatie terug. Hierin worden de totstandkoming, de doelgroep en het doel, het concept en de precieze werkwijze uitgebreid omschreven. Tevens hebben we nog een korte evaluatie uitgeschreven over de dag waarop we het spel binnen het BC St.-Elisabeth gespeeld hebben. Dit om u enigszins een beeld te geven van de zaken die reeds goed verliepen en om tevens een zicht te krijgen op de nodige aandachtspunten.

Ten slotte willen we u ook nog even duiden op de bijlagen, waarnaar in de loop van ons werk verwezen zal worden.