Eindverhandelingen/thesissen/bachelor of masterproeven

Spijbelen is een veelvoorkomend probleem op middelbare scholen en heeft een negatief effect op de schoolresultaten en het verdere leven van jongeren. Spijbelgedrag kan veroorzaakt worden door het vermijden van negatieve ervaringen op school, zoals gepest worden. In dit onderzoek wordt de relatie tussen gepest worden en spijbelen onderzocht en wordt gekeken of deze relatie gemedieerd wordt door internaliserende problemen. De verwachting is dat jongeren die worden gepest meer internaliserende problemen zullen ervaren en meer zullen spijbelen. Dit conceptuele model wordt onderzocht met data uit het HBSC onderzoek en bevat gegevens van 5.397 Nederlandse scholieren.

Cyberpesten wordt gedefinieerd als het herhaaldelijk en langdurig blootstaan aan negatieve handelingen verricht door één of meer andere personen via een elektronische vorm van contact. In Nederland is 25% van de adolescenten slachtoffer en 19% dader geweest van cyberpesten. Cyberpesten is gerelateerd aan psychische en sociale problemen bij de slachtoffers, zoals emotionele stress, depressie en sociale problemen. Daarnaast bestaat er een relatie tussen daders van cyberpesten en gedragsproblemen, zoals middelenmisbruik, grensoverschrijdend gedrag, agressieproblemen en delinquent gedrag. Schoolpersoneel kan een grote rol spelen in de interventie en preventie van cyberpesten.

Verschillen in narcisme, globaal zelfbeeld, zelf-waargenomen sociale competentie en aantal wederkerige sympathie- en antipathierelaties tussen verschillende pestrollen.

Universiteit Utrecht Bachelorthesis ter afsluiting van de bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen Studenten: Dagmar Asbroek , Suzan Bos , Karen Sanders  en Nienke Rijk  Begeleidster: Marjolijn Vermande

Het onderwerp van mijn scriptie is dichterbij gekomen toen ik voor mijn afstuderen in aanraking kwam met TRAILS (TRacking Adolescents’ Individual Lives Survey), een longitudinaal onderzoek naar de ontwikkeling van kinderen. Tijdens een inleidend college over het onderzoek TRAILS werd mijn interesse gewekt. Wat mij voornamelijk opviel en bij is gebleven is de omvang en de duur van het project. Dit maakt TRAILS voor mij een heel interessant en leerzaam onderzoek. Ook onderscheidt TRAILS zich van andere onderzoeken doordat er informatie aanwezig is vanuit de gehele omgeving van de kinderen, te weten klasgenoten, ouders en leerkrachten.

Het onderwerp van mijn scriptie is 'pesten'. Tijdens mijn stages werd ik vaak geconfronteerd met pesten. Ik vond het heel moeilijk om te bepalen wat pesten is. Verder wist ik ook niet hoe ik het probleem moest aanpakken. Leerlingen waarschuwen en straffen werkten helemaal niet. Ik ging rond vragen om te kijken wat andere docenten normaal doen tegen pesten op school. Van sommige docenten kreeg ik te horen dat ze de leerlingen gewoon waarschuwen of straffen, en van andere docenten kreeg ik te horen dat ze helemaal niets doen tegen pesten omdat ze geen tijd of materiaal hebben, omdat ze het niet als hun taak beschouwen en erger nog omdat ze helemaal niet weten wat pesten is.

De maatschappijkritische affiches van Loesje duiken altijd wel ergens op. Ook over een onderwerp als pesten kon een treffende poster niet ontbreken. Pesterijen, een actueel onderwerp op scholen en in de media. Jaarlijks verschijnen er krantenkoppen hoe kinderen zichzelf van het leven beroven, depressief zijn en angst hebben om naar school te gaan en dit alles als gevolg van pesterijen. Hoe komt het toch dat pesten door de jaren heen nog steeds zo actueel is? Wat zijn aanleidingen om te beginnen met dit beschadigende gedrag? Wat kenmerkt een dader en wat kenmerkt een slachtoffer? Heeft zelfvertrouwen een rol in dit alles?

Achtergrond: Deze studie onderzocht het verband tussen zelfvertrouwen en pesten. Er bestaat veel evidentie dat slachtoffers van pesten gekenmerkt worden door weinig zelfvertrouwen, maar hierover bestaat bij daders geen eenduidigheid. In het verleden en in populaire literatuur zijn daders veelal beschouwd als individuen met een laag zelfvertrouwen. Meer recente studies wijzen het tegengestelde uit. Daarnaast zijn verbanden met het streven naar ‘agentic goals’, ‘submissive goals’, sociale dominantie en waargenomen populariteit onderzocht, omdat in verscheidene studies verbanden zijn gevonden tussen deze variabelen, pesten en de mate van zelfvertrouwen.

Pestgedrag wordt wereldwijd erkend als problematisch, niet enkel voor de individuen die er bij betrokken raken, ook voor de organisaties waarin het voorkomt en voor de bredere gemeenschap (Monks & Coyne, 2011). Hoewel pesten als fenomeen al sinds mensenheugenis voorkomt, is men pas met systematisch onderzoek naar pestgedrag gestart in de jaren 70 van vorige eeuw en dit beperkte zich dan nog tot enkel tot de Noord-Europese landen, onder leiding van Dan Olweus1. In de jaren 80 en 90 kregen andere landen zoals Groot-Brittannië, Nederland, Canada en de Verenigde Staten ook aandacht voor het pestfenomeen (Olweus, 1996; Monks & Coyne, 2011).

Sinds de komst van het internet is pesten face-to-face voor een deel verplaatst naar het internet. Dit wordt ook wel cyberpesten genoemd. Doordat cyberpesten een vrij recent fenomeen is, is het nog niet duidelijk wat jongeren ertoe aanzet om te gaan cyberpesten. Dit onderzoek bekijkt of de persoonlijkheidskenmerken eigenwaarde en narcisme en ook internetgebruik factoren zijn die ervoor zorgen dat jongeren gaan pesten op het internet. Er is een vragenlijst uitgedeeld op een middelbare school onder jongeren van 11 tot en met 16 jaar om er achter te komen of er een verband is tussen cyberpesten, narcisme, eigenwaarde en internetgebruik.

Cyberpesten kan via verschillende methoden plaatsvinden. Het kan plaatsvinden via e-mail, chatberichten ( MSN of chatrooms), het versturen van kwetsende sms-berichten, het plegen van anonieme telefoontjes, het maken van websites, het plaatsen en versturen van berichten, foto’s of video’s op internet en het reageren op deze berichten, foto’s of video’s (Hemphill et al., in druk; Li, 2006). De toenemende populariteit van elektronische communicatiemiddelen onder adolescenten zorgt voor een toename van cyberpesten (Li, 2006; Wang et al., 2009).

(Cyber)pesten bij Vlaamse jongeren: kwantitatief onderzoek op basis van database Kinderen- en jongerentelefoon ‘Awel’ Dimitri Cleeren (Cyber)pesten bij Vlaamse jongeren: kwantitatief onderzoek op basis van database Kinderen- en jongerentelefoon ‘Awel’ Pesten is een fenomeen dat in België zeer vaak voorkomt. Terwijl er in België volop geïnvesteerd wordt in onderwijs, en daardoor ook vooraanstaandis op Europees vlak, blijkt er op vlak van (cyber)pestpreventie niet veel structureels uit de bus te komen. Om dit probleem kracht bij te zetten: slechts 6 van de 29 OESO-landen, doen het slechter.

Een relatief nieuw fenomeen is cyberpesten, waarbij jongeren niet alleen de rol van slachtoffer aannemen, maar ook die van dader. Bijvoorbeeld leerlingen van groep acht van basisschool de Drieslag, zijn dagelijks te vinden op msn, in chatboxen, op Hyves en op Chatbox.nl. En het zijn fanatieke mailers. Meestal is het wel leuk, zegt Emma (10). Maar soms wordt ze wel eens uitgescholden. Voor stom kind ofzo. Stom kind? Nou, eigenlijk kutwijf. Zo sturen zij bijvoorbeeld bedreigende e-mails of SMS-berichtjes naar hun minder geliefde leeftijdsgenoten, of ontwikkelen ze websites met weinig flatterende foto’s en commentaar over deze personen.

Het Carbooncollege, locatie Emma is een vmbo-school in Hoensbroek. Onder de naam Carbooncollege vallen nog drie andere scholen in de regio Parkstad, namelijk de locatie Broekland en Sint-Jan te Hoensbroek én het Rombouts te Brunssum.

Cyberpesten is de technologie herhaaldelijk misbruiken om een andere persoon te treiteren, intimideren, pesten of terroriseren. Dit gedrag uit zich normaal gesproken in ongepaste en pijnlijke geruchten of bedreigingen verstuurd door middel van e-mails, instant messaging (zoals MSN messenger), website posts en/of SMS'jes. Doordat leerlingen opgroeien met het gebruik van verschillende technologieën komt deze vorm van pesten steeds vaker voor. Hoe gaan scholen daarmee om? Wat zijn de maatregelen, zowel preventief als na constatering, die genomen kunnen worden? Welke van deze maatregelen worden ook daadwerkelijk genomen door scholen?